Instrukcja obsługi do węży

Zasady ogólne:

Uwaga: Wąż do transportu materiału może być zarówno środkiem pracy jak i częścią instalacji wymagającą nadzoru zgodnie z Zarządzeniem o Bezpieczeństwie Pracy i Ochronie Zdrowia, przy stosowaniu środków pracy. Wytyczne dotyczące Określenia Poziomu Zagrożenia muszą zostać stworzone i przestrzegane przez Użytkownika/Operatora

Zastosowane pojęcia

Ciśnienie: Nie wolno przekraczać maksymalnego dopuszczalnego ciśnienia roboczego węża.
Vakuum: Nie wolno przekraczać minimalnego dopuszczalnego podciśnienia roboczego węża.
Temperatura: Nie wolno przekraczać maksymalnej dopuszczalnej temperatury pracy w zależności od transportowanego materiału. Należy to sprawdzić przy pomocy dostępnej listy temperatur wszystkich komponentów z jakich składa się wąż.
Wytrzymałość: Materiały z jakich składają się węże muszą być odporne na przepuszczanie transportowanych materiałów. Zmiany w stężeniu, długość pracy i temperatury transportowanych materiałów wpływają na bezpieczeństwo pracy węża i należy ten fakt koniecznie uwzględniać.
W przypadku możliwości zużywania się węża poprzez jego ścieranie, należy ten proces odpowiednio uwzględniać i kontrolować.
Jeżeli zamawiający nie zgłasza żadnych specjalnych parametrów pracy w jakich ma pracować wąż, które producent musiałby przeprowadzić zgodnie z Oceną Zgodności według Wytycznych Dotyczących Urządzeń Ciśnieniowych, to obowiązuje klasyfikacja określona przez producenta.
Aby można było bezpiecznie używać węży przemysłowych należy przestrzegać wszystkich warunków bezpieczeństwa i ochrony odnośnie do techniki, organizacji pracy i osobistego BHP. Pierwszeństwo mają tu zawsze środki techniczne i organizacyjne. Mimo, że nie da się wykluczyć wszystkich zagrożeń, to należy używać wszelkiego możliwego i dostępnego osobistego wyposażenia ochronnego.

Odpowiedzialność Użytkownika (operatora)

Węże przemysłowe są środkami pracy, których wymagania dotyczące rodzaju i terminów badań sprawdzających dokonywane są przez Użytkownika/ Operatora, zgodnie z określonymi przez niego Wytycznymi Dotyczącymi Określenia Poziomu Zagrożenia (Patrz BetrSichV). Wąż i armatura muszą funkcjonalnie pasować do siebie i musi być też potwierdzone bezpieczeństwo funkcjonowania całości w ramach ogólnie uznanych procedur sprawdzających (np. wymagania hydrostatyczne według DIN EN ISO 1402) Należy przestrzegać również ulotki Stowarzyszenia Zawodowego Przemysłu Surowcowego i Chemicznego nr. T002 (=DGUV-Information 213-053). (BG RCI) Wydanie 9/2014

Transport i składowanie węży

Węże przemysłowe nie mogą być uszkodzone w trakcie transportu i składowania. Należy zwracać szczególną uwagę, aby:

Były składowane w pomieszczeniach chłodnych, suchych i w miarę bezpyłowych. Należy też unikać składowania węży przemysłowych w miejscach narażonych na promieniowanie słoneczne i UV. Źródła ciepła znajdujące się w pobliżu składowania węży przemysłowych winny być osłonięte/odgrodzone. Węże przemysłowe nie mogą wchodzić w kontakt z materiałami, które mogą spowodować ich uszkodzenie.
Węże przemysłowe były składowane bez napinania, zaginania, w pozycji leżącej. W przypadku składowania węży w pierścieniach, nie może być przekroczony kąt zwijania podany przez producenta.
Końcówki węży były zaopatrzone w zaślepki ochronne w celu ochrony wnętrza węża przed zabrudzeniem, oddziaływaniem ozonu i korozji (po oczyszczeniu z ewentualnych resztek i jego schłodzeniu).
Wyeliminować czynniki, które mogą uszkodzić węże (np. wpływ halogenidów, resztki rdzy, obciążenia mechaniczne).
Stosowane były odpowiednie opakowania transportowe.

Należy przestrzegać m.in. norm DIN 7716, T002 (DGUV-Informationen 213-053) i DGUV-Regel 113-015 (wcześniej BGR 237).

Montaż i uruchomienie węży

Aby zapewni pełną funkcjonalność pracy węża i długość jego pracy oraz nie skracać czasu jego użytkowania poprzez dodatkowe naprężenia, należy przestrzegać następujących zasad:

Przeprowadzić badania węża przed jego uruchomieniem/zastosowaniem (zgodnie z T002, §§ 14 i 15 BetrSichV).
Nie używać węży posiadających widoczne uszkodzenia.
Nie używać węży, których termin używalności już upłynął.
Węże muszą być tak zamontowane/zbudowane, aby znajdowały się w swojej naturalnej pozycji i nie były utrudniane jego ruchy
Węże, w trakcie swojej pracy, nie mogą być obciążane na ciągnięcie, skręcanie, spęczanie, o ile nie były skonstruowane specjalnie pod takie zastosowanie.
Nie może być przekraczany minimalny kąt zwijania, podany przez producenta węża.
Węże przemysłowe powinny być chronione przed uszkodzeniami mechanicznymi, termicznymi, chemicznymi.
Wszystkie połączenia skręcane muszą być sprawdzone na ich odpowiednie zamocowanie/skręcenie.
Przed rozpoczęciem pracy wąż powinien być w odpowiedni sposób wyczyszczony.
Odnośnie do zagrożeń elektrostatycznych należy przestrzegać i stosować przepisy TRBS 2153 "Unikanie zagrożeń pożarowych wskutek obciążeń elektrostatycznych"

Konserwacja, naprawa i inspekcje węży

Czyszczenie: Węże należy po użyciu, a przed badaniami sprawdzającymi, fachowo oczyścić. Podczas czyszczenia parą lub czynnikami chemicznymi należy uwzględnić odporność na te czynniki poszczególnych materiałów składowych węża. Uwaga: stosowanie lancy parowej jest niedopuszczalne.

Terminy kontroli węży: Obowiązkowe terminy kontroli węży określane są przez Użytkownika/Operatora zgodnie z określonymi przez niego Wytycznymi Dotyczącymi Określenia Poziomu Zagrożenia (Patrz BetrSichV). Bezpieczny stan węża winien być sprawdzany przez osobę upoważnioną przez Użytkownika/Operatora zgodnie z § 2 Punkt 6 BetrSich:

W regularnych odstępach czasu, po pierwszym użyciu węża: Terminy kontroli węża wynikają z Wytycznych Dotyczących Określenia Poziomu Zagrożenia ustalonych przez Użytkownika/Operatora, np. kontrole/badania dla węży termoplastycznych, z elastomerów – co najmniej 1 raz w roku, dla węży parowych – co najmniej raz na ½ roku. Jeżeli węże poddane są większym obciążeniom niż normalne, to należy skrócić interwały w jakich mają odbywać się kontrole/badania.
Niezależnie od powtarzających się regularnie kontroli/badań, powinny być one stosowane również po każdorazowej naprawie węża.

Ciśnienia sprawdzające do badań na wytrzymałość węża(Medium: zimna woda)

- węże przemysłowe (z wyłączeniem węży parowych) maks. dopuszczalne ciśnienie (PS) x 1,5
- węże przemysłowe parowe z elastomerów maks. dopuszczalne ciśnienie (PS) x 5

W przypadku węży metalowych zawartość chloru w wodzie używanej do sprawdzania nie powinna być większa niż podana w normie DIN EN ISO 10280. Zakres badania: Rodzaj i zakres badania (badanie wytrzymałości, wizualne, przewodności elektrycznej, są uregulowane w: BetrScihV, TRBS 1201 i T002 (DGUV-Information 213-053). Badanie winno być wykonywane przez osobę upoważnioną do tego typu badań (TRBS 1203) zgodnie z §14. Punkt 2 BetrSichV. Naprawy: w przypadku wystąpienia uszkodzeń (przecieki, zarysowania na powierzchni zewnętrznej węża, miejsca zgięcia i przetarcia) dany wąż musi być natychmiast wyłączony z dalszej eksploatacji. Ponowne użycie takiego węża jest wykluczone. Naprawy węża wolno dokonywać tylko przy użyciu oryginalnych części zamiennych producenta oraz wykonanych przez osobę do tego upoważnioną w myśl przepisów BetrSichV. Wynik badania musi być odpowiednio udokumentowany.

Okres używania węża

Całkowity okres używania węża jest ograniczony i uzależniony od warunków składowania, każdorazowych obciążeń i innych warunków pracy. Dlatego też nie można określić generalnie dokładnie całkowitego okresu używania węża. Czy określony wąż może być w dalszym ciągu używany przy danych warunkach, określane jest w wyniku regularnych badań przez osobę do tego upoważnioną. Gdy na danym wężu zostaną stwierdzone określone uszkodzenia, to wąż ten musi być wyłączony z dalszego użytkowania, a jego ponowne użycie jest wykluczone.

Zapobieganie szkodom

Węże mogą być używane wyłącznie do celów, do jakich zostały wyprodukowane. Nie wolno używać węży jako np. liny do ciągnięcia, wciągania itd.).
Węże będące pod ciśnieniem, nie mogą być odłączane (wyjątek: przeznaczone do to tego systemy złączkowe np. suchozłącza).
Źródła ciepła powinny być oddalone od węży.
Węże muszą być przy zmianie transportowanego materiału fachowo oczyszczone, aby uniknąć zanieczyszczenie krzyżowego.
Nie wolno układać węży na ciągach komunikacyjnych (ochrona przed przejechaniem).
Części ruchome pojemników muszą być umocowane i zabezpieczone w trakcie procesu za- i wyładunku (np. silosów, cystern, statków).
W przypadku węży do pary z elastomerów, można stosować armaturę wyłącznie zgodnie z DIN EN 14423.
Należy wyeliminować nieumyślną zamianę węży poprzez zastosowanie odpowiednich systemów przyporządkowania (np. zasada kluczyk-zamek, dokowanie, oznaczenie kolorami, grawerowanie).
Węże należy regularnie badać/kontrolować zgodnie z Wytycznymi Dotyczącymi Określenia Poziomu Zagrożenia.

Usuwanie odpadów

Elementy węża łącznie z armaturą, które nie będą więcej używane, należy usuwać zgodnie z przepisami obowiązującymi w danej gminie.

Węże do pary

Stosowane są do całkowitego opróżnienia kondensatu, aby uniknąć uszkodzeń w strukturze węża z elastomeru, które mogą powstać poprzez wniknięcie wody do warstwy wewnętrznej węża i uwidocznić się przy ponownym użyciu węża.
Nie używać węży do pary do transportu innych materiałów.
Unikać powstawania podciśnienia poprzez ochładzanie obustronnie zamkniętego węża.
Stosować środki zapobiegawcze, aby nie przegrzewać warstwy zewnętrznej węża.
Unikać zwężeń poprzecznych węża (niebezpieczeństwo przegrzanej pary).

Węże metalowe

Węże metalowe, które nie są wyposażone w osłonę termoizolacyjną, są bardziej narażone na przegrzanie związane z przewodniością cieplną i w związku z tym występuje tu zwiększone niebezpieczeństwo obrażeń.
Węże metalowe są wystarczająco przewodzące bez dodatkowych środków.
Wolno stosować tylko takie środki czyszczące, które są odpowiednie do czyszczenia zarówno wnętrza jak i zewnętrz węża (uważać na wytrzymałość, temperaturę i długość czyszczenia). Należy przestrzegać przepisów producentów węża.
Zabroniony jest kontakt węża z halogenidami oraz resztkami rdzy.

Węże dla przemysłu spożywczego

Węże stosowane w przemyśle spożywczym muszą być fachowo oczyszczone przed każdym użyciem.
Wolno stosować tylko takie środki czyszczące, które nadają się do czyszczenia węża od wewnątrz i z zewnątrz (wytrzymałość, temperatura, czas trwania czyszczenia). Należy przestrzegać przepisów producentów węża.
W wężach do stosowania w przemyśle spożywczym użycie pary może nastąpić tylko w systemie otwartym.

W związku z odpowiednim użytkowaniem węży należy przestrzegać licznych wskazówek zrzeszeń zawodowych T002 (DGUV-Information 213-053), wytycznych dotyczących urządzeń ciśnieniowych (DGRL), przepisów BHP (BetrSichV) i TRBS 1201 „Kontrola środków pracy i urządzeń podlegających okresowym badaniom”. W przypadku węży o specjalnej konstrukcji lub specjalnych zakresach zastosowań, które nie były tutaj uwzględnione, należy przestrzegać każdorazowo szczególnych warunków określonych przez producenta (np. węże do piaskowania, do transportu gazów w stanie płynnym, węży ogrzewanych).